Cep harçlığı ve eğitim
Fuat Köçer
Eğitimci
Çocuklar gerçekten paraya ihtiyaç duyar mı? Bir aile çocuğun bütün temel ihtiyaçlarını ve daha fazlasını karşılarken, cep harclığını neden veriyoruz? Elindeki parayı tasarruflu kullanmayı biz ne zaman ve ne şekilde öğrendik? İnsanın para ile ilk imtihanı belki de elindeki harçlıkla başlıyor olabilir mi? Bu ve benzeri soruları düşünürken, aklıma toplum genelinde yaygın bir anne-baba yaklaşımı takıldı;
“Biz küçükken yoktu, kimse harçlık vermiyordu, ben çocuğuma dolgunca harçlık veriyorum“ diyen ve bu durumla böbürlenen ebeveynler, çocuğunu ödüllendirdiğini düşünürken, büyük bir yanılgıya kapılmıyor mu aslında?
Tüm ihtiyaçları karşılanan çocuğa fazlası ile harçlık vermek anne babanın yanısıra çocuğun gelişimine ne katar diye düşünmekte fayda var elbet.
Verlien cep harçlığı miktarının ailenin ekonomik durumu ile bağlantılı olduğu fikrine sahipseniz, büyük bir yanılğı içersinidesinizdir demektir. Daha doğrusu, ekonomik durumunuz elverdiği için çocuğunuz yaşıtlarına oranla çok daha fazla cep harçlığına sahipse, çocuğunuza bu bağlamda yanlış bir eğitim veriyorsunuz demektir.
Çocuğa elindeki parayı doğru bir şekilde kullanmayı ve ekonomisini mantıklı bir şekilde ele almayı öğretmiyorsa, harçlığın hiç bir faydası yoktur. Harçlığın çocuğa faydalarını gelin İsviçre`de yetişen ve okul sonrası mesleki eğitim alan bir çocuğu örnekleyerek bir şablon ile görselleştirelim:
| 5 yaşında | İlk defa ebeveynler ile bilinçli bir şekilde alışveriş ve dürtülerini kontrol edebilme (istediği alınmadığında bunu kabullenebilme)
|
| 7 yaşında | Kendini diğer çocuklar ile kıyaslama ve ilk cep harçlığı
|
| 10 yaşında | Paranın reel değerini anlama (örneğin 10 Frank ile gerçekten ne alınabilir?) ve ilk defa kendi harçlığı ile birşey satın alabilme
|
| 13 yaşında | Mesleki seçim ve sorumluluk alabilme yetisinin gelişmesi
|
| 15 – 16 yaşında | Mesleki eğitim alınırken ilk maaş
|
| 18 yaşında | Mesleki eğitim sonrası elindeki maaş ile bir hayat kurabilme ve bu meblağ ile geçinebilme
|
Bu görselden de anlaşılacağı üzere, cep harçlığının ailelerin ekonomik durumuna göre degişiklik göstermesi, çocuğa doğru parasal eğitim verilmediği anlamına gelmektedir.
Küçük yaşta istediği alınmadığında dürtülerini kontrol etmesi gerektiğini anlayan çocuk, büyük ihtimal ile bütün aşamalar doğru yönetildiği takdirde, mesleki eğitim sonrası elindeki bütçe ile bir yaşam kurmakta çok zorlanmayacaktır. Verilen meblağın büyüklüğü değil, doğru yaşta doğru harçlık yönetimi asıl olandır.
İsviçre bütçe danışma organizasyonu çep harçlığının yüksekliği konusunda ailelere şu önerilerde bulunuyor;
- 6 yaşından itibaren: Haftada 1 Frank
- 7 yaşından itibaren: Haftada 2 Frank
- 8 yaşından itibaren: Haftada 3 Frank
- 9 yaşından itibaren: Haftada 4 Frank
- 10 ve 11 yaşında: Ayda 25 – 30 Frank
- 12 – 14 yaş aralığında: Ayda 30 – 50 Frank
Sizin çocuğunuza verdiğiniz harçlık bu verilere yakın mı? Yoksa arada uçurum mu var? Bu önerilerden çok uzakta ise, tekrar düşünmenizde fayda var. Çünkü çocuklar yedi yaşından itibaren harçlık konusunda yaşıtlarını sosyal referans olarak görürler. Örneğin çocuğunuzun harçlığı yaşıtlarına oranla üç-dört kat daha fazla ise, bu durum yavrunuzun psiko-sosyal gelişimi açısından sakıncalı olabilir.
Çocuğunuza daha çok harçlık verdiğinizde bu, çocuğunuz ileride elindeki bütçe ile daha iyi geçineceği anlamına gelmez. Ama gelişimine uygun bir şekilde bu süreç devam ederse, çocuğunuz yetişkin bir birey olduğunda da, elindeki ile bir bütçe planlama yapmayı ve geçinmeyi becerebilmesi daha olasıdır.
Unutulmaması gereken bir başka durum ise, çocuğa verilecek harçlığın belli koşullara bağlı olmaması gerektiğidir. Çocuğunuzu yanlış bir hareketi sonrası harçlığını keserek cezalandırmamayı tercih edin. Aksi takdirde çocuk parayı sadece bir ödül olarak görmeye başlayacaktır. Salt ödül olarak görüdüğünde ise, eğitim aracı olmaktan çıkar. Çünkü eğitim ve öğretimin bir bedeli vardır. Bu bedel ödenirken para beklenmez!
