1938’de kurulan Cenevre’deki BM Ofisi, 1966’dan bu yana BM’nin Avrupa Genel Merkezi olma özelliğini taşıyor.
Birleşmiş Milletler’in ikinci ve en önemli merkezi olan Cenevre binası, enerji ve işletme maliyetlerinden tasarruf etmek için, maliyet düşürücü önlemler almak zorunda kaldı. Bu kapsamda yürüyen merdivenlerin kullanımında ve ısıtma sisteminde kısıtlamalar yürürlüğe konulurken, binanın açılış saatleri de kısaltıldı.
20 Aralık 2023’te kapatıldığı bildirilen binanın kapatılma durumu, Noel tatili sırasında sakin bir dönem geçirdiği için, şu ana kadar fark edilmemişti.
Yaklaşık 1.600 BM çalışanının Ocak ayı başında ofislerine dönmesi planlanırken, şu ana kadar böylesi bir durum gerçekleşmedi. Çalışanların işlerini evlerinde sürdürdükleri ifade ediliyor. Her yıl yaklaşık 8 bin’in üzerinde gerçekleşen konferansların bir kısmı da Online olarak yapılacak.
Para sıkıntısının nedenleri
İlk kez bu kadar sert tasarruf önlemlerine başvurmak zorunda kalan BM’nin para sıkıntısı çekme nedenleri şöyle sıralanıyor:
Elektrik faturası her yıl ikiye katlanıyor
Önce Korona salgını, ardından da Ukrayna’daki savaş İsviçre’de enerji fiyatlarının 2023’te %27 oranında artmasına neden oldu. 34 konferans salonu ve 59 asansörü bulunan binada oldukça fazla elektrik kullanılıyor.
Verilen bilgilere göre Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi, Ocak-Ekim tarihleri arasında toplamda 13,2 milyon kW enerji tüketirken, bu tüketim için 7,2 milyon frank ödemek zorunda kaldı.
Binanın elektrik giderleri 2021’den bu yana her yıl iki katına çıktı. Verilere göre, 2021 ile 2023 yılları arasındaki toplam fiyat artışı %344 oldu.
Katkıda bulunan ülkeler ödeme yapmıyor
BM’nin nakit sıkıntısı çekmesinin bir diğer nedeni de üye ülkelerin borçları. Bazı üye ülkeler 2023 yılı katkı paylarını ya geç ödediler ya da hiç ödemediler.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Güterres, 2023 yılının Ekim ayında, bu istikrarsız durumla ilgili endişelerini dile getirermiş, üye devletlere zamanında ve tam ödeme yapma çağrısında bulunmuştu.
BM’ye göre 2023’te, 193 üye ülkeden yalnızca 142’si katkılarının tamamını ödedi. 51 ülke ise eksik ödedi.
Eksik ödeyen ülkeler arasında ABD de var. Daha önceki verilere göre, normalde en yüksek katkı ABD tarafından yapılıyor.
Cenevre’de bulunan ABD’li diplomatik yetkililerin verdiği bilgilere göre, 2023 yılı için BM’ye toplamda 707 milyon dolar ayrıldı. Bunun 200 milyon doları Kongre’nin kısa vadeli finansman kararlarına uygun olarak ödendi.
ABD’nin BM’ye yapacağı katkıların her yıl Kongre tarafından onaylanması gerektiği için, ABD’nin 2023 yılı BM bütçesine ne kadar katkıda bulunacağı henüz bilinmiyor.
Öte yandan İsviçre ise BM’ye, 2023’un başında 33 milyon doların üzerinde bir katkı sundu.
Üye devletler nasıl katkı sağlıyor?
BM’yi finanse eden üye devletlerin katkıları büyük ölçüde farklılıklar gösteriyor. Bu mali farklılıklarda katkılar, ülkelerin gayri safi milli gelirlerine göre belirlenen göreceli ödeme gücüne dayanıyor. Yani zengin devletler daha fazla, fakir devletler ise daha az ödüyor.
BM’ye zorunlu katkı sağlayan en büyük dört ülke ABD (%22), Çin (%15,3), Japonya (%8) ve Almanya (%6,1) olarak sıralanıyor.
Peki bir ülkenin katkı payını ödememesi durumunda ne olur?
Bir ülke, BM’ye olan zorunlu borcunu son iki yıl içinde ödemezse, Genel Kurul’deki oy hakkını kaybeder.
Ocak ortasından itibaren yeniden açılacak
Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamaya göre, Cenevre’deki genel merkezin Ocak ayı ortasından itibaren yeniden açılması planlanıyor.
Birleşmiş Milletler önümüzdeki aylarda bazı programlarını sınırlamak, hatta sonlandırmak zorunda kalabilir. Çalışanlara ve ortak kuruluşlara yapılacak olan ödemelerde gecikmeler de ihimal dahilinde. Ancak şu anda herhangi bir personelin işten çıkarılması planı söz konusu değil.
