Trias Politica
Derya Özgül, LL.M.
Hukukçu
www.adconsultancy.ch
Kuvvetler ayrılığı demek olan Trias Politica, devlet güçlerinin birbirlerinden ayrılmış ve birbirlerinden bağımsız olmaları anlamına gelir.
3 ayrı organa ayrılan Trias Politica hukuk devleti modelinde; Yasama (meclis) organı yasaları hazırlar ve yasa değişiklikleri yapar. Yürütme (hükümet) organı, yasama organı tarafından yapılan yasaları uygular. Hükümet’in yasa çıkarma veya yasayı yorumlama hakkı yoktur. Yargı (mahkemeler) ise uyuşmazlıkların çözümünü sağlar ve yasaları yorumlar.
İsviçre’de yargı ne kadar bağımsız?
İsviçre’de yüksek mahkeme hakimlerinin seçilmeden önce bir siyasi partiye üye olmaları gerekiyor. Siyasi partiler mahkemenin bilişimlerini kararlaştırıyorlar. Kanton Parlamentosu’nun siyasi oranı, mahkemelerdeki orana da yansıyor. Siyasi partiler için bu durum oldukça olumlu. Çünkü bu şekilde kendi oluşturdukları yasaların kimin tarafından kontrol edilmesi gerektiğini belirleyebiliyorlar. Her ne kadar yargının bağımsız olması, hukukun sadece uygulanması ve kontrol edilmesi gerekse de, bu sistem yargının bağımsızlığını büyük ölçüde etkileyebiliyor.
Özellikle mülteci davalarında görülen politik tutum
İsviçre basınında son dönemlerde, mülteci davalarına bakan hakimlerin hangi partilere üye oldukları ve mültecilere yönelik tutumları yer aldı. İsviçre basını, mülteci davalarından sorumlu olan St. Gallen Federal İdare Mahkemesi yargıçlarının kararlarından yola çıkarak bir araştırma yaptı. Bu araştıma sonucunda, yukarda bahsettiğim yargı bağımsızlığının olmaması akılları karıştırdı.
Federal İdare Mahkemesi, geçtiğimiz Eylül ayında mülteci davasına bakan bir hakimi, kararlarında tarafsız olmadığı gerekçesiyle davadan aldı. Dosya sahibi mültecinin avukatı, hakimin kararlarında gerekli tarafsızlığa ve mesafeye sahip olmadığını, hukukun ihlali ile birlikte, kararlarda birçok usül hatası olduğunu belirtip itirazda bulundu. St.Gallen Federal İdare Mahkemesi’nden üç yargıç, değerlendirmeleri sonucunda avukata hak vererek mahkeme hakimini davadan aldı.
Kısa bir zaman sonra bahsi geçen hakimin adı açıklandı; Fulvio Haefeli… Sonrasında da Fulvio Haefeli’nin yabancı karşıtı olan SVP üyesi olduğu ortaya çıktı. Mülteci alanında ismi ile nam salmış olan Haefeli, çok sert olan tutumlarıyla biliniyor ve neredeyse tüm mültecilerin itirazlarını reddediyor.
St. Gallen Federal İdare Mahkemesi 2007 yılında oluşturuldu. Bu mahkeme bünyesinde iki mülteci bölümü bulunuyor. Mahkeme tarihinde ilk kez bir hakim davadan alınmış oldu. Genel olarak hakimlerin bağımsız, tarafsız ve adil oldukları düşünülür. Ancak hiç de öyle olmadıkları yukarıda bahsettiklerimden anlaşılıyor.
Kararlarda politik görüş etkisi
İsviçre’de Federal Mahkeme hakimleri partilere göre seçilirler. St. Gallen’de 29 bin dava üzerinden yapılan bir hesaplamaya göre, bir hakimin parti üyeliği ile verdiği kararın sonucu şunu ortaya koyuyor; sol partili hakimler, diğer hakimlere göre üç katı daha olumlu kararlar veriyorlar.
Sağ partilere üye olan hakimlerde durum şöyle;
En katı hakim SVP’li David Wenger itirazların sadece yüzde 6.9’unu kabul etmiş. SVP’li Fulvio Haefeli yüzde 9.9’unu, GLP’li Barbara Balmeli-Mühlematter yüzde 10.4’ünü, BDP’li Daniela Bruschweiler yüzde 10.9’unu, SVP’li Daniel Willisegger ise yüzde 11.5’ini kabul etmiş.
Diğer taraftan SP veya Yeşiller Partisi üyesi olan hakimler, itirazların ortalama yüzde 21’ini kabul etmişler. Yeşillerden Contessina Theis yüzde 28.3, SP’li Christa Luterbacher yüzde 25,6 oranında kabul etmiş.
Genel olarak bakıldığında St. Gallen mahkemesine yapılan itirazların yüzde 84’ü kabul edilmiyor. Ancak verilen kararın kimin verdiği önem taşımazken, görüldüğü gibi, sol görüşlü hakimler kararlarında daha da olumlular. Sağ görüşlü hakimler ise verdikleri olumsuz kararları ile ön plana çıkıyorlar.
Aslında burada öne çıkan şey adaletsizlik. Hukukçulardan beklentimiz, kararların siyasi görüşlere göre değil hukuka ve hukukun ruhuna göre verilmesi.
En başarılı, en başarısız avukat araştırması
Konunun devamında, bir başka araştırma da St. Gallen Mahkemesi’ne başvuru yapan ve dava kazanan avukatlara yönelik yapıldı.
Bu kez de bu yüksek mahkemeye yapılan itirazlarda, itirazı kabul gören-görmeyen ölçütü üzerinden, en başarılı, en başarısız avukatlar listesi oluşturuldu.
İsviçre basına yansıyan sıralama şu şekilde oldu;
En başarılı Avukat-Hukukçu:
1. Gabriel Püntüner (% 40)
2. Laura Rossi (% 34.6)
3. Dominik Löhrer (% 30.3)
4. Urs Ebnother (% 30.1)
5. Bernhard Jüsi (% 28.9)
En başarısız Avukat-Hukukçu:
1. Sussane Sadri (% 10.2)
2. Şerif Altunakar (% 10.3)
3. Annelise Gerber ( % 11.8)
4. Anonim (% 17.1)
5. Daniel Habte (% 18.5)
*Bu liste sadece 100’den fazla itiraz dosyası gönderen Avukat ve Hukukçulardan oluşuyor. Bu listenin toplamı, dosyaların yaklaşık üçte birine tekabül ediyor.
Not: İsviçre’de, hukuki konularda danışmanlık hizmetinden faydalanmak isteyenler yukardaki mail adresimden bana ulaşabilirler. Ayrıca Türkiye ile, tanıma/tenfiz davaları, tapu dava işlemleri, tebligat, vekâlet işlemi vs. türünden herhangi bir hukuki süreç içerisine giren ya da Türkiye’de hukuki takip yaptırmak isteyen okuyucularımız da iletişime geçebilirler.
