13’üncü AHV Emekliliği Maaşı Girişimi
Resmi adıyla “Yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için” girişimi, en geç 2026 yılından itibaren, olağan olan 12 AHV aylık emekli maaşına ek olarak 13’üncü bir aylık emekli maaşının daha ödenmesini talep ediyordu.
Oylama sorusu “Yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için, 13. AHV emekliliği maaşı girişimini kabul ediyor musunuz?“ şeklindeydi.
Bu oylamada halk, %58,2 oranında “Evet“ oyu kullandı.
Girişimcilere göre, kiralar, sağlık sigortası primleri ve temel gıda maddelerinin fiyatları arttığı için, emekli maaşları giderek yetersiz hale geliyor. Emeklilerin geçim sıkıntısı her geçen gün daha fazla artarken, bunun önüne geçmek için 13’üncü bir ek AHV emekli maaşına ihtiyaç var. İnisiyatif komitesi buna ek olarak, ek yardımların eskisi gibi ödenmeye devam edilebileceğini ve azaltılamayacağını da şart koşuyordu.
Girişim, İsviçre Sendikalar Federasyonu tarafından 28 Mayıs 2021’de sunulmuştu. İnisiyatif komitesinde, çeşitli sendikaların başkanları ile üyelerinin yanı sıra SP ve Yeşiller’den siyasetçiler de yer alıyordu. Girişim TravailSuisse tarafından da destekleniyordu.
Argümanlar nelerdi?
İsviçre Federal Anayasası, emekli maaşının “olağan yaşam standardının devamını” sağlaması gerektiğini şart koşuyordu.
İsviçre Sendikalar Federasyonu’nun (SGB) hesaplamalarına göre, İsviçre’de tek bir kişinin ortalama yıllık gideri 2020 yılına göre 3 bin 500 frank arttı. Bunun temel nedeni ise enflasyon artışı.
SGB’ye göre enflasyondaki artış neredeyse ortalama emekli maaşının tamamını kapsıyor. Bu şu anda 3’üncü sütunun katkıları olmadan 4 bin 100 franka tekabül ediyor. Bunun ortalama 1800 frankı AHV’den, 2 bin 300 frankı ise emeklilik fonundan geliyor.
Bir diğer argüman ise emeklilik fonunun yaşam maliyeti tazminatı vermemesi.
İnisiyatif destekçilerine göre 13’üncü AHV emekli maaşının bir diğer avantajı da sadeliği. Emeklilik fonlarından ve 3’üncü sütundan sağlanan emeklilik maaşlarının aksine, tüm para doğrudan alıcılara gidecek.
Bir başka argüman ise, yüksek gelirliler ile düşük gelirliler arasındaki sosyal dengenin, AHV emekli maaşının genişletilmesi lehine olacak olması.
Emekli maaşı ne kadar olacak?
Bundan sonraki süreçte yıllık AHV tutarı, mevcut 14 bin700 ile 29 bin 400 frank aralığı yerine 15 bin 925 ile 31 bin 850 frank arasında olacak. Evli çiftler için maksimum ortak AHV emekli maaşı ise 44 bin 100 franktan 47 bin 775 franka çıkarılacak.
Federal Sosyal Sigorta Dairesi (BSV), bu yeni düzenleme dahilinde ilk yılda 4,1 milyar, beş yıl sonra ise 5’er milyar franklık ek harcamalar olacağını belirtiyor. Bu durumda Federal Hükümet bu giderin yaklaşık 800 milyonunu ödemek zorunda kalacak.
Federal Hükümet ile Federal Meclis ne diyordu?
Federal Hükümet ile Federal Meclis inisiyatifin reddedilmesini tavsiye ediyorlardı. Her ikisi de AHV artışı için herhangi bir mali alan görmüyordu.
AHV emekliliği, yaşlılık dönemindeki geçim ihtiyaçlarını yeterince karşılamayı amaçlarken, İsviçre’de şu anda 2,5 milyondan fazla insan AHV emekli maaşı alıyor. Çoğu emeklinin ek geliri, özellikle de emeklilik fonu emekliliği mevcut. Geçimini bu şekilde sağlayamayan her emeklilinin ek yardım (EL) alma hakkı bulunuyor.
Girişim karşıtları ne diyordu?
Mecliste çoğunlugu ellerinde bulunduran sağ partilerden SVP, FDP, Mitte, GLP ve EVP bu girişime “Hayır“ diyorlardı. Girişime, işveren ve ticaret birliklerinin yanı sıra Economiesuisse de karşı çıkıyordu.
Girişim karşıtlarının temel argümanı, AHV’nin finansmanına ilişkin durumun belirsiz olması şeklindeydi.
Emeklilik Girişimi
Bugünkü oylamalarda İsviçreli seçmenler Emeklilik Girişimi ile ilgili karar da vediuler.
Oylama sorusu, “Güvenli ve sürdürülebilir bir emeklilik sağlanması için Emeklilik Girişimi’ni kabul ediyor musunuz?” şeklindeydi.
Halk emeklilik yaşının 66’ya çıkarılmasına %74,7 oranında “Hayir” dedi.
AHV emeklilik ile ilgili son beş yılda yapılan iki reform dahilinde kadınların emeklilik yaşı 65’e çıkarılırken, KDV de artırıldı. Bu düzenlemelerle AHV’nin mali durumu 2030’a kadar istikrara kavuşturulmak isteniyor. Ancak orta vadede AHV büyük mali zorluklarla karşı karşıya. Bunda, emeklilerin sayısının, AHV’ye ödeme yapan çalışan sayısından daha hızlı artması ile ortalama yaşam süresinin artması sonucunda emekli maaşlarının daha uzun ödenmesi gibi etkenler belirleyici.
Emeklilik yaşını daha da arttırarak AHV’nin uzun vadeli finansmanını güvence altına almak isteyen Emeklilik girişimi metninde; “AHV mali sıkıntı içinde; hiçbir şey yapmazsak emekli maaşlarımız tehlikede.“ ifadelerine yer veriliyordu.
SVP, FDP, EVP gibi sağ partilerin desteğine sahip olan girişim, kadınlar ve erkekler için emeklilik yaşının 2033 yılına kadar kademeli olarak 66’ya çıkarılması çağrısında bulunuyordu. Girişim göre, emeklilik yaşının ortalama yaşam süresine bağlanması gerekiyor. Bu kapsamda, yaşam beklentisinin artması durumunda emeklilik yaşı otomatik olarak artırılmalı.
Karşıtlar ne diyordu?
İsviçre Sendikalar Federasyonu, SP, Yeşil Partisi, Mitte ve Yeşil Liberaller (GLP) Emeklilik Girişimi’ne karşı çıkıyorlardı.
Karşıtlara göre, emeklilik yaşının arttırılması istemi ile işgücü piyasasının gerçekliği göz ardı ediliyor. Düşük gelirli kişiler, yaşam beklentisine bağlı olarak 70 yaş ve üstüne kadar çalışmak zorunda kalabilirler.
Federal Hükümet ile Federal Meclis’in bu girişime yönelik tavsiyesi “Hayır“ şeklindeydi.
