Moskova doğalgaz fiyatlarıyla mı oynuyor?
İlksen Kırmızıkaya
Ekonomist ve Yatırım Danışmanı
Avrupa’da doğalgaz fiyatlarında astronomik artışlar görülüyor. Rusya’nın ve Avrupa’nın en büyük doğalgaz firması olan Gazprom’un bu yıl için fiyat tahmini, 1000 metreküp başına 200 ile 206 dolar oldu. Böylece son bir yılda Avrupa’da gaz fiyatları beşe katlanmış oldu.
Rusya’nın Avrupa’ya tedarik ettiği gazın azalması ve Avrupa’da stokların çok düşük seviyelerde olması, fiyat artışında temel nedenler olarak görülüyor. Piyasalar Rusya’nın daha fazla üretim sağlayıp sağlayamayacağını da sorgularken, mevcut durum kış aylarında daha da kötüleşebilir ve başka bir fiyat şokunu tetikleyebilir.
İngiltere de etkileniyor
Özellikle İngiltere doğalgaz krizinden sert bir şekilde etkileniyor. Sadece yakıt endüstrisi değil gıda endüstrisi de yaşanan fiyat krizinden nasibini alıyor. Doğalgaz ayrıca tarım için gübre üretiminde enerji olarak kullanılmakta. Bu yüzden İngiltere’nin %60 karbondioksit ihtiyacını karşılayan iki fabrika doğalgazda yaşanan yüksek enerji fiyatları nedeniyle geçici olarak faaliyetlerini durdurdu. İngiltere Başbakanı Boris Johnson her zaman ki gibi bu durumu anlamsız bularak piyasaların bunu düzelteceğini iddia ederken, uzmanlar ise bu gelişimi haklı olarak çok endişeli buluyorlar.
Kuzey Akım 2 gaz boru hattı
Peki Moskova’nın bu durumdan çıkarı ne? Moskova, Baltık Denizi’ndeki Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) gaz boru hattı projesinin 7 Eylül 2021 tarihinde tamamlandığını duyurdu. Avrupa’ya Rus gazını Baltık Denizi üzerinden getirmek için eksik olan tek şey, Alman makamları tarafından gerekli sertifika veya çeşitli yasal sorunlara çözüm bulunması.
Proje, Avrupa’nın Rus gazına olan bağımlılığını daha da artıracak. Bununla birlikte, yeni yapılan Kuzey Akım 2, Ukrayna üzerinden transit geçişi devre dışı da bırakabilir. Bu da Kiev’in transit ücretlerinden mahrum kalması anlamına geliyor.
Ukrayna 2024’e kadar sözleşmeyle garanti altına aldığı transit geçişi şimdiye kadar Rusya’ya karşı sigorta olarak kullanabiliyordu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, transit geçiş hattı sözleşmesinin uzatılmasının Ukrayna’nın “iyi niyetine” bağlı olacağını uzun zaman önce açıkça belirtmişti.
Gazprom’un bu günlerdeki davranışı, Kuzey Akım 2 boru hattının salt ekonomik bir proje olmadığını, tehlikeli bir siyasi, jeopolitik silah haline geldiğini de gösteriyor. Önümüzdeki günlerde mevcut durum daha da kızışacağa benziyor.
İsviçre’de durum ne?
Peki İsviçre’de durum ne? İsviçre’nin kendi doğalgaz rezervleri olmadığı için kullanılan doğalgazın %60’ı AB ülkeleri ve Norveç’ten geliyor. Geriye kalan %35’lik dilim ise, çoğunluğu Rusya olmak üzere farklı ülkelerden ediniliyor.
İsviçre, Avrupa’da tüketilen toplam doğal gazın yalnızca %0.9’unu oluşturmasına rağmen, İsviçre’de tüketilenden çok daha fazla doğal gazın İsviçre üzerinden taşındığının altını çizmekte fayda var.
Bu yüzden de, İsviçre’de doğalgaz çok yaygın olmadığı için fiyatlarda bir değişiklik olması beklenmiyor. İsviçre uzun süreli fosil bazlı yakıt alternatiflerinden uzaklaşıp, emisyonu düşük olan yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmayı tercih eden bir ülke.
Bu yatırımlardan biri, Basel-Stadt’da uygulamaya giren ve 460 milyon frank ile genişletilmesi planlanan bölgesel bir ısıtma sistemi. Bu sistemde genel olarak su ısı transfer ortamı olarak kullanılıyor ve yer altına döşenen boru hattı sistemi aracılığıyla tüketicilere ulaştırılıyor.
Soğuyan su daha sonra tekrar ısıtılmak üzere ısıtma tesisine geri akıtılıyor. Bu nedenle bölgesel ısıtma kaynağı, büyük bir merkezi ısıtma sisteminden başka bir şey değil.
Sistem, tek bir bina yerine tüm mahallelerde kullanıma hazır ısıtma olanağı sağlıyor.
Yeryüzündeki doğal kaynakların azalması bir taraftan bazı ülkelerin jeopolitik konumlarının artmasını, beraberinde ise siyasi bir güce dönüşmelerini sağlarken, diğer taraftan da bağımsızlığını koruyabilmek ve baskı altında kalmamak için, tüm güçleriyle alternatif yenilenebilir kaynaklara yatırımlar yapmaya yöneliyorlar.
Sevindirici olan şu ki; eskiden sadece kar odaklı alternatifler aranırken, artık çevre dostu ve sürdürülebilir yatırımların yapılmaya başlandı. Bu durum insanoğlunun yavaş yavaş tarihten ders çıkardığını gösteriyor.
