Lozan Üniversitesi Sosyal Bilimler profesörü Daniel Oesch öncülüğünde yapılan araştırmada, yaşlı çalışanların iş mülakatlarına çağrılma sıklıkları incelendi. Bu kapsamda, şirketleri kapanan ve işten çıkarılan 1200 çalışanın durumu takip edildi.
Oesch, yaptıkları analizlerle, İsviçre’de yaşlı çalışanlara yönelik ayrımcılıklar yapıldığını ve 55 yaşın üstünde olanların iş mülakatlarına çağrılma oranlarında büyük oranda düşüşler olduğunu belirtiyor.
Araştırma detayları
Araştırmada elde edilen bu sonuçlara, 500 ayrı firmaya; bakıcılık, insan kaynakları asistanı ve muhasebecilik gibi pozisyonlar için uydurma başvuru belgeleri gönderilerek ulaşıldı.
Bakıcılık pozisyonları için, 50’li yaşlarında olup mülakat daveti alan neredeyse hiç kimse olmadı. İnsan kaynakları asistanlığı ve muhasebecilik pozisyonları için ise 55 yaş ve üstüne ayrımcılık uygulandığı tespit edildi.
Yaşlıların içinde bulundukları zorlu duruma ikinci bir kanıt ise, artan yaşla birlikte yeniden istihdam edilme imkanlarının gittikçe azalıyor olması.
35 yaşındaki bir insanın, işten çıkarılma tarihinden sonraki iki yıl içerisinde işsiz kalmaya devam etmesi olasılığı %5 olurken, 40-50 yaş grubunda bu oran %12’ye erişti. 55 yaşından itibaren sürekli işsiz kalanların oranı %28’i, 60 yaşından itibaren ise %35’i buldu.
Oesch’e göre, işten çıkarılanların bir kısmının yakın zamanda erken emeklilikleri olmamış olsaydı, 55 yaş üstündekilerin toplam işsizlik oranı daha da yüksek olacaktı.
Erken emekliliği bulunanların oranı, 55 yaş ve üstündekilerde %3’ü, 60 yaş ve üstündekilerde ise %35’i buluyor.
Bu durum somut bir biçimde gösteriyor ki, 60 yaş ve üstündekilerin yalnızca %30’u işten çıkarılmalarından sonraki iki yıl içerisinde tekrar ücretli bir iş bulabilmekteler. İş bulabilenler ise, önemli ölçüde bir gelir kaybı durumunu kabullenmek zorunda kalıyorlar. Oesch’e göre, 55 yaş üstündekilerin yıllık toplam gelir kaybı bir ila iki aylık maaş miktarına denk geliyor.
Köprü ödenek uygulaması ve tartışmalar
Federal Hükümet 60 yaşın üstünde olup işsizlik sigortasından faydalanan, yani 58 yaş veya sonrasında işten çıkarılmış olan kişiler için “köprü ödenek“ uygulamasını gündeme getirmişti.
Bu ödeneğe karşı olanlar, İsviçre’de yaşlıların gençler kadar sık işsiz kalmadıklarını öne sürüyorlar.
Oesch bunun kısmen doğru olduğunu söylüyor. Ona göre, 55 yaş üstündekilerin çoğu çalışırken, işverenler onların iş performansından gayet memnun. Buna rağmen, bu grubun iş kaybından sonra yeni bir iş bulmaları oldukça zor.
Köprü ödenek aylığını eleştirenler, bu yaş grubunun köprü ödenek uygulaması ile yeni bir iş bulmak için çaba sarf etmeyeceklerini de dillendiriyorlar. Ancak işsizlerin köprü ödenek hakkı kazanabilmelerinin şartları var; örneğin kişinin önceki iki yıl boyunca yeni bir iş aramış olması gerekiyor. Ayrıca köprü aylığı alabilmek için kabul edilebilir azami bir mal varlığı ve bu mal varlığını tüketme şartı da mevcut.
“Köprü ödeneğin erken emeklilik maaşı şeklinde algılanması tehlike“
Oesch, şirketlerin köprü aylığını bir erken emeklilik maaşı şeklindeki algılamalarını da belli bir tehlike olarak görüyor ve bunu; “İsviçre’de günümüzde yaşlı çalışanların işten çıkarılmasından kaçınılması hali mevcut. Eğer köprü ödenekler bu tabunun daha kolay kırılmasına sebep olursa durum feci olur.“ şeklinde ifade ediyor.
Köprü ödeneği tartışmalara sebep oluyor
Senato Meclisi 2019’un Aralık ayında köprü ödenek aylıklarını onaylamış, ancak Federal Hükümet tarafından sağlanan yıllık azami ödenek 20 bin frank kadar düşürülmüştü.
Hedef, 60 yaşını geçmiş işsizleri sosyal yardım kurumlarına gitmekten muaf tutmak ve emekliliklerine kadar geçici bir ödenek sağlamak.
Yakın zamanda Federal Meclis komisyonlarında konu ile ilgili müzakereler yeniden başlayacak.
Köprü ödeneği SP ve Yeşiller tarafından tamamen destekleniyor. Her iki partinin Meclis’te çoğunluk oluşturabilmesi için CVP, GLP ve FDP’nin desteğine ihtiyacı var. CVP ödeneklere büyük oranda onay verirken, CVP’li Ruth Humbel, Federal Hükümet’in azami ödenekler konusundaki çekincelerini paylaşıyor ve kişileri erken emekliliğe zorlama durumlarının ortadan kalkması gerektiğini savunuyor.
Köprü ödeneğe FDP de sıcak bakarken, SVP bu öneriyi tamamen reddediyor.
Müzakere döneminde, büyük çekincelere sahip olmakla birlikte GLP’nin tutumu belirleyici olacak.
