Fransa kirli tarihiyle yüzleşiyor
Ruanda soykırımından 20 yıl sonra Hutu kökenli bir yöneticinin Fransa’da yargılanmasına başlandı.
Üç ay içerisinde büyük çoğunluğu Tutsi kökenli yaklaşık 800 bin kişinin öldüğü olaylarla ilgili olarak Fransa devleti, soykırımı organize ettiği iddia edilen Ruanda hükümetine destek olmakla suçlanıyor.
20 yıl sonra ise dönemin Ruanda istihbarat teşkilatı şefi Pascal Simbikangwa insanlığa karşı suça iştirak etme suçlamasıyla hakim karşısına çıktı.
Fransa 1996 yılında kabul edilen bir kanunla Ruanda soykırımı zanlıların iade edilmeden Fransa’da yargılanmalarına karar vermişti “Survie” adlı sivil inisiyatifin avukatı Jean Simon yargılamanın geç de olsa yapıulmasını olumlu olarak değerlendiriyor: “Tek üzüntümüz 20 yıl sonra yapılıyor olması. Fakat bir yönden de 20 yıl sonra halen konuşuluyor olması da ayrı bir güç katacak. Bu olaylar tekrar tekrar konuşulmalı ve unutulmamalşı. Sıradanlaşmasına karşı da mücadele etmeliyiz.”
20 yıl önce Hutu kökenli Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın faili açıkça ortaya konamayan bir saldırıda uçağının düşürülmesiyle ölümü olaylar için bir kıvılcım oldu.
Etnik farklılığın aksine ülkedeki sosyal adaletsizlik yıllar içinde biriken kin ve şiddetin kökeninde gösteriliyor. Azınlık olan Tutsiler daha fazla imkana sahip üst sınıfı oluştururken Hutular çoğunluk olmalrına karşın geleneksel tarımla ayakta kalan bir grup konumunda bulunuyordu.
Davadaki sivil müdahiller yalnızca üç ay içerisinde en az 500 bin bazı iddialara göre ise 1 milyon kişinin öldürüldüğünü savunuyor. Ülkede silah dağıtımının organize bir şekilde yapılmasının altında ise hükümet gösteriliyor.
Fransa ise hükümete destek olmakla suçlanıyor. Fransa’nın Ruanda ordusuna silah ve eğitim desteği verdiği biliniyor. Uluslararası askeri birlikler ise Avrupalıların ülkeden ayrılmasına eşlik ederken Tutsilerin kıyıma uğramasına ise müdahale etmemekle suçlanıyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Fransa’yı savaş suçu gerekçesiyle 10 yıl önce mahkum ederken iki yıl önce de Fransa’da bir özel birim kurularak 20 farklı soykırım suçu iddiasının araştırılacağı açıklandı.
Birleşmiş Milletler bünyesinde oluşturulan Ruanda Ceza Mahkemesi incelediği 100 ayrı dosyadan 65’inde soykırım ve insanliğa karşı suç işlendiğine hükmetti. Mahkemenin mahkum ettiği isimler arasında dönemim Ruanda Başbakanı Jean Kambanda da bulunuyor.
Geçen 20 yıl içerisinde Ruanda’da yaralar sarılabilmiş değil. Fransa bu ülke ile bir süre için dondurduğu ilişkilerini yeniden kuruyor ve Ruanda birlikleri bu kez Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Fransız askeri birlikleriyle birlikte operasyonlara katılıyor
