24 Haziran seçimlerinde İsviçre gözlemci heyetin izlenimleri

Toplamda 350 uluslararası gözlemcinin bulunduğu bu seçimlerde İsviçre’den 10 kişilik bir heyet de yer aldı.

İsviçreli heyetin gözlemlerini, heyetde bulunan Zürich Belediyesi Meclis Üyesi Muammer Kurtulmuş kaleme aldı;

İsviçre gözlemci heyetin Muş izlenimleri

HDP’nin seçim güvenliǧinin saǧlanması amacıyla Avrupa’ya yaptıǧı çaǧrı üzerine, Zürich’teki Zürich & Diyarbakır Kardeşlik Köprüsü (Zürich & Diyarbakır Brückenschlag) komitesi olarak seçimlere gözlemci olarak gitme kararı aldık. Zürich’ten ben (Yeşiller Partisi Gemeinderat) ve Ezgi Akyol’un (AL Gemeinderätin)  yanısıra, 4 İsviçreli de bu gruba dahil oldu. Sonrasında St. Gallen’den bir İsviçreli fotoǧrafçı (Peter Käser) ve Bern’den Haşim Sancar (Yeşiller Partisi Kantonsrat) ve iki İsviçrelinin katılımıyla grubumuz 10 kişiye ulaştı.

HDP’yle kurduǧumuz temaslar sonucunda, seçim gözlemcisi olarak Muş’a gitmeye karar verdik. Sanıyorum grubumuzdan hiç kimse daha önce Muş’a gitmemişti. 23 Haziran Cumartesi öǧlen uçaǧıyla Muş’a giderken, uçakta önümde oturan 30 yaşlarında eşi ve küçük oǧluyla seyahat eden bir yolcu, Muş’a gözlemci olarak mı gittiǧimizi sorunca, şaşırarak, “Nereden anladınız?” diye sordum. Gülümseyerek, “Muş’a bu kadar çok yabancının gittiǧine daha önce hiç rastlamadım” diyerek yanıt verdi. Sonrasında devam eden sohbetimizde, önce çok dikkatli ifadelerle, giderek net cümlelerle mevcut hükümetin baskılarının yoǧunluǧundan söz etti. En sonunda da, Pazar günkü seçim sandıkları ziyaretleri sırasında çokça duyduǧumuz gibi, bizlerin seçim sırasında burada bulunmamızın muhalefet açısından ne kadar önemli olduǧunu ve başımıza birşey gelmemesini umduǧunu söyleyerek, gösterdiǧimiz dayanışma için teşekkür etti.

Başımıza birşey gelmemesi bizlerin de en büyük dileǧiydi. Muş’a vardıktan sonra havalanında iki araba tarafından karşılandık ve her iki arabada da arkayı dörtleyerek (karşılayanlara  grubun sayısını yanlış aktarmışlar) Muş merkezine doǧru yola koyulduk. Muş’un girişine yaklaşırken arabalarımız polis tarafindan durduruldu ve oldukça uzun süren bir kimlik, pasaport kontrolüne takıldık. Özel Harekat üyesi olduǧunu tahmin ettiǧimiz polislerin bir kısmı arka planda merkezle kurdukları baǧlantıyla, kimlik ve pasaport kontrolleri yaparken yanımızda kalan polislerse, kimiz, neciyiz ve buraya neden geldiǧimize dair sorular yöneltiyorlardı. Yaklaşık 45 dakika süren kontrollerin ardından, polisler yola devam edebileciǧimizi söylediklerinde, derin bir nefes alıp rahatladıǧımızı söylersem, abartmış olmayacaǧımı sanıyorum.

Buluşma

Cumartesi akşamı Muş HDP bölge yetkilileriyle buluşarak, seçim gününde nerelere gideceǧimizi planladık. Toplam 10 kişilik grubu 4 bölgeye ayırdık. 1. Grup: Muş merkez, 2. Grup: Bulanık, Malazgirt ilçeleri, 3. Grup: Varto ilçesi ve 4. Grup: Korkut, Hasköy ilçeleri olarak belirlendi.

Ben bize eşlik eden HDP’li arkadaş (KHK ile yaklaşık 1.5 yıl önce öǧretmenlikten uzaklaştırılmış bir Türkçe öǧretmeni ) ve iki İsviçreli kadın arkadaşla Varto’ya giden grupta yer aldım. Muş merkezine yaklaşık 60 km uzaklıktaki Varto’ya vardıǧımızda saat 09.00 olmuştu. Varto girişinde yol kenarında gördüǧümüz kadınlı erkekli kalabalıǧın, oy kullanmak üzere sıra bekleyen insanlar olduǧunu tahmin etmek zor deǧildi. Arabamızı kenara park ederek oy kullanılan okula girip bakma isteǧimiz, okul önünde bekleyen askerler tarafından reddedildi. İlk girişimimizin başarısızlıkla sonuçlanmasının hayal kırıklıǧı ve bütün gün aynı durumla heryerde karşılaşabileceǧimizin endişesiyle, Varto’nun merkezine doǧru yola devam ettik.

Varto merkezinde gittigimiz ilk okulda da, okul bahçesine girişte yapılan üst aramasında (normal vatandaşlara kimlik sorulmuyordu) kimliklerimiz kontrol edilerek, okula giremeyeceǧimiz bildirildi. Ikinci başarısızlıǧa raǧmen fazla uzakta olmayan 3. Okula gittiǧimizde, üst araması yapıldıktan sonra oy kullanılan okula girebildik ve oy kullanan seçmenlerle konuşma olanaǧı bulduk. Bu okulda Varto HDP bölge sorumlularıyla tanıştık ve sonrasında onların kılavuzluǧunda çevre köylerdeki seçim sandıklarının bulunduǧu bölgelere gittik.

Gittiǧimiz ilk köyde, yoǧun bir seçmen kalabalıǧıyla karşılaştık. Tek katlı ve üç sınıflı bu köy okuluna oy kullanmak için gelen insanlar, yoǧunluktan ötürü oy kullanmak için uzunca bir süre beklemek durumunda kalıyorlardı. Bu okula girişimize kapıdaki askerler izin vermediler ve yaptıklarının doǧru olup olmadıǧından emin olmak için, sorumlu seçim hakimini aradılar. Telefon görüşmesini yapan komutan, seçim hakiminin benimle konuşmak istediǧini söyledi. Telefon görüşmesinde seçim hakimi, bana yasalara göre okula giremeyeceǧimizi  bildirdiǧinde, ona onun söylediklerini kabul etmekten başka bir seçeneǧimizin olmadıǧını, fakat gözlemci raporlarımızda bu durumu doǧal olarak böyle bildireceǧimizi söyledim. Bunun üzerine sorumlu seçim hakimi bu konuyu yüz yüze konuşmanın daha doǧru alacaǧını söyleyerek, bizi merkezdeki bürosuna davet etti.

Varto HDP sorumlularıyla birlikte seçim hakimiyle yaptıǧımız görüşmede, hakim bizlerin müşahit statüsü olmadan okullara giremeyeceǧimizi, ancak sandıklar kapandıktan sonra, oy sayımını izleyebilecegimizi bildirdi. Bu görüşmeden sonra HDP’nin benim adıma düzenlediǧi gezici sandık müşahiti kartıyla, oy kullanılan okullara ben girebilirken, İsviçreli bayan arkadaşlar dişarda beni beklemek  durumunda kalıyorlardı.

Oy verme işlemi tamamlandIktan sonra,  bir sandıkta oy sayımını başından sonuna kadar izleyebildik.

Akşama bütün grup olarak buluştugumuzda öǧrendik ki, benim grubum ve Muş merkezdeki grup bazı okullara girerek seçimlerin gerçekleştirilmesini kısmen gözlemleyebilirken, diǧer iki gruba hiçbir yerde bu izin verilmemişti.

Grup olarak üzerinde birleştiǧimiz ortak tespitlerimiz şunlar oldu;

1. Seçimlere katılım çok yoǧundu.
2. Her okulun önünde panzer ve benzeri araçlar ve çok sayıda asker ve polis mevcudiyeti vardı.
3. Hemen her seçim bölgesinde yerel HDP yöneticilerinin büyük kısmı tutuklu bulunuyordu. Varto’da seçim döneminde aktif görev üstlenen 4 kişiden sadece bir tanesi parti yöneticisiydi. Diǧer 3 kişi seçim için son anda yan yana gelmiş parti taraftarlarıydı.
4. Seçim sandıklarI çevresinde konuştuǧumuz çok sayıda insan, çok yoǧun bir baskı altında yaşadıklarını ve dışardan gelen seçim gözlemcilerinin varlıǧının onlar için çok anlamlı bir destek olduǧunu belirttiler.

İki güne sıǧan Muş seçim gözlemciliǧi gezimizi, orada kısa sürede edindiǧimiz yeni arkadaşlarımızı geleceǧe dair endişeleriyle baş başa bırakarak 25 Haziran sabahı sona erdirdik.

Muammer Kurtulmuş

Zürich Belediyesi Meclis Üyesi