Yeterli ve dengeli beslenmenin anahtarı: enerji dengesi

Berna Çoban

Diyetisyen

diyetisyenbernacoban@gmail.com

Dünyanın temel sağlık problemi haline gelmiş, diğer pek çok hastalığa da zemin hazırlayan obezite tedavisinde temel yaklaşım enerji dengesidir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), obeziteyi vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal ve aşırı şekilde yağ birikmesi olarak tanımlamaktadır. 2016’da elde edilen verilere göre yetişkinlerin %39 u fazla kilolu, %13’ü obez olarak hayatını sürdürmektedir. Dünya’da 1,9 milyar fazla kilolu birey var. Bu rakamın her geçen gün arttığı da aşikâr…

Obezite, beraberinde getirdiği hastalıklar nedeniyle sağlığımızı ciddi anlamda tehdit ediyor. Diyabet, insülin direnci, kanser, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon bunlardan sadece bazıları. Bu süreçte tıbbi beslenme tedavisi ve düzenli bir egzersiz planı uygulamak çok pek kronik hastalığın tedavisinde başarıyı sağlamaktadır.

Yeterli ve dengeli beslenme, kişinin sağlığını korumak, vücudun çalışması, yenilenmesi için, ihtiyacı olan besin öğelerini karşılamak için gerekli olan besinleri uygun miktarlarda, öğün sayısı ve sıklığına dikkat ederek kullanılmasıdır.  Almamız gereken kalori miktarı ihtiyacımıza göre hesaplanmalı, besin çeşitliği sağlanmalıdır. Enerji dengesinin sağlanması da obezitenin çözümünde en etkin tedavi yöntemidir.

Enerji dengesi, yiyecek ve içeceklerle aldığımız enerjinin harcadığımız enerjiye eşit olması durumudur. Bu şekilde beden ağırlığı denetimi sağlanmaktadır.

Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar vücudumuzun temel enerji kaynağıdır. Alınan enerji; yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite, vücut yapısı ve çevresel koşullara göre değişebilmektedir. Harcanan enerji ise; bazal metabolik hız, fiziksel aktivite, besinlerin sindirimi için harcanan enerjiye (termogenez) göre değişebilmektedir. (Bazal metabolik hız: Vücudun mutlak dinlenme durumunda (yemekten 2 saat sonra sırt üstü, uyanık olarak, uzanmış) iken sadece iç organlarının çalışması için harcanan enerjidir. Günlük enerjinin %60-75’i Bazal metabolizma için harcanmaktadır.)

Günlük alınan enerjinin, harcanan enerjiden uzun süreli fazla olması halinde yağ artışı gerçekleşir. Vücut için gerekli olan enerji, harcanan enerjiden düşük olduğu zaman yağ ve yağsız depolardan kayıp gerçekleşir. Böylece kilo kaybı söz konusu olur. 1 kg vermek için gerekli olan enerji açığı 7700 kaloridir.

Teoride basit görünen bu denge, ideal beden ağırlığına ulaşmak ve obeziteye engel olmak adına büyük önem taşır. Fast food, junk food (abur cubur) kültürü, hareketsiz yaşam derken bozulan bu dengenin bir an önce tamiri gereklidir. Popüler diyetler ile yavaşlayan metabolizma için de denge şarttır.

Temel amaç, günlük almamız gereken 35- 50 çeşit besin öğesini karşılamak ve günlük minimum 10000 adım atmak olmalıdır.  Böylece sürdürülebilir yaşam şekli haline gelmiş alışkanlıklar ile ideal beden ağırlığı kaçınılmaz olacaktır.