13. AHV emekli maaşı için kaynak arayışı
13. AHV emekli maaşının maliyeti 2026'dan itibaren yılda yaklaşık 4 milyar frank olacak. Maliyetler 2030 yılına kadar da 5 milyar franka çıkacak. Buna ek olarak Federal Hükümetin AHV'ye yıllık 800 milyon ile 1 milyar frank arasında ek bir ödeme yapması gerekiyor. 13. AHV emekli maaşının nasıl finanse edilmesi gerektiğine ilişkin bazı öneriler şöyle;
Daha yüksek ücret vergileri
Sendikalar, uzun vadede 13’üncü AHV emekli maaşını finanse etmek için çalışanlar ve işverenlerin yapacagı ücret katkılarının %0,8 oranında artırılmasından yanalar.
5 milyarlık ek maliyetleri karşılamak için, aylık 5 bin frank ücret alan bir çalışana 20 franklık ek bir ücret kesintisi öneriliyor. Buna ek olarak işverenlerin de aynı tutarı ödemeleri gerekiyor.
Bu düzenleme için yasal bir değişiklik yapılması da gerekiyor.
KDV artışı
KDV geçmişte de AHV için ek gelir kaynağı idi. 2024 yılının başında vergi %0,4 artırılırken bu, sosyal yardım kurumuna yıllık 1,3 milyar ek gelir getirdi.
13’üncü AHV emekli maaşını finanse etmek için KDV’nin yaklaşık %1,5 artırılması gerekiyor. Ancak bu önlemin dezavantajı; düşük gelirli insanlara, yüksek gelirlilere göre daha fazla yük getirmesi.
Yeni bir finansal piyasa vergisi
Kimi ekonomistler ve politikacılar yeni bir mali piyasa işlem vergisi yoluyla AHV‘nın finansmanını öneriyor. Böyle bir sistemle, örneğin borsadaki hisse senedi ve tahvil alım satımı vergilendirilebilir.
Daha önce Federal Hükümet, Federal Meclis tarafından böyle bir verginin uygulanabilirliği ile ilgili bir rapor sunmakla yükümlü kılınmıştı.
Uzmanlara göre İsviçre böyle bir vergiyi ancak diğer ülkelerle koordinasyon halinde uygulamaya koyabilir.
Sermaye piyasalarının uluslararası düzeyde faaliyet gösterdikkleri göz önünde bulundurulduğunda, tek tek ülkeler tarafından böylesi bir verginin getirilmesi, faaliyetlerin diğer ülkelere kaydırılmasına yol açabilir. Bu tür bir verginin kısa vadede 13. AHV emekli maaşını finanse etmesi pek de mümkün görünmüyor.
Daha yüksek emeklilik yaşı
Emeklilik yaşının arttırılması ile AHV üzerindeki mali yükü azaltılacağı düşünülüyor. Emeklilik yaşının 66’ya çıkarılması ile AHV’nin yükü yaklaşık 2 milyar frank azalabilir. Bu sayede 13. AHV emekli maaşının neredeyse yarısı karşılanabilir.
Ancak emeklilik girişiminin halk tarafından reddedilmesinden sonra, böyle bir önlemin kısa vadede bir seçenek olması pek mümkün görünmüyor.
Miras vergisi
Böylesi bir finans için ulusal bir miras vergisi getirilmesi gerekiyor. 2015 yılında, AHV lehine milyonlar değerindeki mirasların vergilendirilmesine yönelik bir girişim %70’in üzerinde bir oranla reddedilmişti.
Dış yardımlarda tasarruf
- AHV emekli maaşının ek masraflarını ek gelir olmadan karşılamak isteyen SVP, sığınmacılar ve mültecilerin yanı sıra gelişmemiş ülkelere yapılan kalkınma yardımlarının azaltılmasını talep ediyor.
